فناوری تولید محصولات گلخانه ای منجر به افزایش چشمگیری راندمان بهره وری از منابع محدود آبی و خاکی گشته و اهمیت آن با توجه به اقلیم خشک و کم باران اکثر نقاط کشور ما غیر قابل انکار است باتوجه به بالا بودن هزینه های احداث گلخانه، لزوم انجام تحقیاقت در زمینه یافتن راهکارهای مناسب اقتصادی دقیق و نشر آن لازم به نظر می رسد برای تحقق این امر و جهت آنالیز اقتصادی محصولات گلخانه ای در استان خوزستان 80 گلخانه با جنس سازه چوبی با پایه فلزی که به کشت گل رز و مریم اختصاص دارند در نظر گرفته شده اند. اطلاعات مورد نیاز از طریق تنظیم پرسشنامه و مصاحبه با گلخانه داران و همچنین اطلاعات موجود در سازمان جهاد کشاورزی استان جمع آوری شده است نتایج بررسی ها نشان می دهد که نسبت فایده به هزینه برای کشت گلخانه ای این 2 محصول 1/89 است که نشانه می دهد کشت این 2 محصول در گلخانه های استان از سودمندی اقتصادی برخوردار است متوسط هزین های جاری درآمد و سود ناخالص در گلخانه های گل و گیاه زینتی مورد بررسی به 1199630، 2972982، 1735378 تومان در 1000 متر مربع می باشد بیشترین درصد هزینه های جاری مربوط به حقوق کارکنان با 68/69% است و بعد از آن به هزینه قلمه و پیاز با 16/68% اختصاص دارد متوسط عملکرد گل رز و مریم به ترتیب 1661/08 و 151513/17 شاخه در 1000 متر مربع می بادش با توجه به ابلات بودن درآمد در گلخانه های کوچک نسبت به گلخانه های متوسط و بزرگ، میتوان با اعمال مدیریت بهتر و استفاده از نهاده های مرغوب تر عمکلرد و در نتیجه درآمد را در این گلخانه ها افزایش داد.

امروزه از مواد آلی و معدنی مختلفی به عنوان بستر کشت استفاده می شود.هریک از این مواد دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشند.به طور کلی این مواد باید از ظرفیت نگهداری آب، تهویه کافی، زهکش مناسب و ظرفیت تبادل کاتیونی بالا برخوردار بوده و همچنین نباید هیچگونه تاثیر سوء و مضری برای گیاه داشته باشند.به منظور بررسی قابلیت جایگزینی بستر کشت کوکوپیت و پرلیت با بسترهای کشت جدید و ارزان قیمت حاصل از ضایعات موادآلی و ترکیبات معدنی در پرورش و خرید گل رز شاخه بریده ژربرا رقم رزالین ، پژوهشی بر اساس طرح آماری بلوک کاملا تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار صورت گرفت. تیمارهای بکار رفته شامل کوکوپیت50%+پرلیت50%(شاهد)، کوکوپیت50%+خاکبرگ50%، پرلیت50%+خاکبرگ50%، پرلیت50%+ورمی کمپوست50%، خاک باغچه35%+پرلیت15%+کوکوپیت50%، خاک باغچه 35%+پرلیت15%+خاک برگ50% و خاک باغچه35%+پرلیت15%+ورمی کمپوست50% بود. صفات اندازه گیری شده عبارت بودند از: ماندگاری گل رز روی بوته، قطر ساقه، ارتفاع ساقه، سطح برگ، تعداد گل رز و تعداد برگ. بر اساس نتایج بدست آمده، بیشترین میزان تعداد برگ و گل، ارتفاع و قطر ساقه در بستر کشت (کوکوپیت50%+خاک برگ50%)و بیشترین میزان سطح برگ در بستر کشت (پرلیت 50%+ورمی کمپوست50%) مشاهده شد. بطور کلی نتایج این تحقیق دلالت بر آن داشت که بسترهای کشت (کوکوپیت50%+خاک برگ50%) و (پرلیت 50%+ورمی کمپوست50%) را می توان برای کشت ژربرا رقم(Rosalin) معرفی کرد.

گل رز با نام علمیL. Rosa hybida از مهمترین و پرطرفدارترین گل های زینتی شاخه بریده در دنیا است. بنابراین تولید و خرید گل رز  در مدت زمان کمتر و با کیفیت بهتر از نظر تجاری دارای اهمیت بالایی می باشد.در خرید گل رز یکی از اقدامات مهم در افزایش عملکرد و کیفیت گل رز گلخانه ای، افزایش نور در دسترس گیاه در شرایط آب و هوایی ابرناک و کم نور است که تاثر زیادی در خرید گل رز دارد. امروزه استفاده از منبع های نور تکمیلی جدید به عنوان جایگزین منبع های نور قدیمی در خرید گل رز و همچنین بهبود شرایط رشد و نمو گیاهان زینتی مانند گل رز، مورد توجه است که در برخی موارد اثرگذاری بهتر و موثرتر این منبع های نوری نسبت به منبع های نور قدیمی نیز مشاهده شده است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیرگذاری منبع نور دیود های ترکیبی و جدید در مقایسه با منبع های نور متداول و قدیمی متال هالید و پرفشار سدیمی بر شاخص های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل رز رقم سامورایی صورت گرفت. همچنین به بررسی اثر نور طبیعی در فصل سرد به عنوان شاهد در این گیاه پرداخته شد. بنابراین به منظور تعیین منبع نور مکمل بهینه برای تولید گل رز شاخه بریده رقم سامورایی به روش هیدروپونیک از نوردهی تکمیلی با لامپ بخار فلزی، لامپ های با فشار سدیمی بالا، و دیودهای منتشر کننده نور رشد برای پرورش گل رز گلخانه ای رقم سامورایی استفاده شد.

مواد و روش ها

این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 گروه تیماری شامل نورهای تکمیلی متال هالید، پرفشار سدیمی، دیودهای ساطع کننده نور ترکیبی در مقایسه با شاهد (نور طبیعی خورشید) در 3 تکرار با 4 بوته گل رز در هر تکرار در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و آزمایشگاه باغبانی در سال1400 -1399 انجام شد. صفات ریخت شناسی و بیوشیمیایی شامل طول ساقه، قطر غنچه، وزن تر و خشک ساقه گل، محتوای کلروفیل و کاروتنویید، محتوای کربوهیدرات و آنتوسیانین، کیفیت طاهری عملکرد گل شاخه بریده رز رقم سامورایی در این آزمایش اندازه گیری شد.

یافته ها

براساس نتایج به دست آمده، تیمارهای نور تکمیلی بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل رز رقم سامورایی در سطح 1 درصد اثر معنی دار بودند. در مقایسه با تیمار شاهد، تیمار دیودهای میکس شده نوری بیشترین تاثیر را بر شاخص های مورفولوژیکی قطر غنچه و ساقه گل داشت؛ نتیجه مشابه در افزایش وزن تر و خشک گیاه به دست آمد؛ همچنین تجمع رنگیزه های فتوسنتزی در تیمار نوری دیودهای ترکیبی بیشترین سطح را داشت. دیودهای نور رشد توانست سطح کربوهیدرات های محلول و محتوای آنتوسانین ها را به طور معنی داری نسبت به سایر تیمارها افزایش دهد. با بررسی شاخص کیفیت گل مشخص شد دیودهای نوری شاخص های خصوصیات ظاهری گل را بهبود بخشید و بالاترین میزان عملکرد گل در تیمار نوری دیود ترکیبی بود. در بین تیمارهای مورد بررسی، بهترین و بیشترین کمیت و کیفیت گل رز شاخه بریده توسط تیمارهای دیودهای ساطع کننده نور ترکیبی در مقایسه با سایر تیمارهای نور تکمیلی و همچنین تیمار شاهد مشاهده شد.

نتیجه گیری

با توجه به اثرات مطلوب تیمارهای دیودهای ساطع کننده نور ترکیبی بر خصوصیات کیفی و عملکرد گل رز رقم سامورایی، با در نظر گرفتن بازده انرژی بالاتر، عمر طولانی تر و صرفه اقتصادی در بازه زمانی طولانی تر در کشت های گلخانه ای، استفاده از دیودهای نور ترکیبی در نوردهی تکمیلی کشت های فشرده در اولویت می باشد. نورهای تکمیلی دیود ترکیبی نیز به دلیل برتری معنی دار نسبت به شاهد و نقش مثبتی که در بهبود فرآیند رشد و نمو گل رز رقم سامورایی دارند، پیشنهاد می گردد؛ همچنین نور مکمل دیودهای ترکیبی به عنوان جایگزینی برای نورهای تکمیلی متال هالید، پرفشار سدیمی توصیه می گردد.

شرکت ریواس با مدیریت و کادر مجرب و دانش فنی روز دنیا از سال 1375 اقدام به تولید گل و گیاهان زینتی (باغچه ای،آپاراتی)و خاک برگ درانواع مختلفی به صورت تخصصی نموده است،از سال 1380 تولید و پرورش گل رز شاخه بریده هلندی به صورت حرفه ای آغاز کرده است. شرکت ریواس با توجه به استراتژی توسعه بازار و افزایش گسترده محصولات،برنامه سرمایه گزاری مناسبی را به منظور ارتقا کمی و کیفی محصولات تدوین کرده است. در حال حاضر شرکت بابیش از چهار هکتار گلخانه مدرن و سالنهای تکثیر در تولید گل رز شاخه بریده با بیش از 25 رقم رز تی هیبرید و 10 رقم رز اسپری،رزهای جاودان،خاک برگ،تولید حشرات شکارگر بیولوژیک برای محصولات گلخانه ای فعالیت دارد.

در این تحقیق با انجام آزمون برش، اثرات زاویه مایل و سرعت برش بر مقاومت برشی و انرژی مصرفی در واحد سطح ساقه گل رز (Rosa hybrids) مطالعه شد. همچنین تاًثیر سرعت کندن برگ، جهت اعمال کشش و مکان قرارگیری برگ بر روی ساقه بر نیرو و انرژی مصرفی برای کندن برگ از ساقه مطالعه گردید . تمام آزمایش ها با استفاده از دستگاه آزمون کشش - فشار اینستران انجام شدند . میانگین مقاومت برشی و انرژی مصرفی در واحد سطح ساقه ها به ترتیب 1/63 مگا پاسکال و 5/16 میلی ژول برمیلی مترمربع برآورد شد . زاویه مایل تیغه تاثیر معنی داری در سطح 1% بر مقاومت برشی و انرژی مصرفی در واحد سطح ساقه نشان داد. با افزایش سرعت برش از 10 تا 500 میلی متر بر دقیقه، مقاومت برشی و انرژی مصرفی در واحد سطح ساقه کاهش یافت . با افزایش قطر ساقه، سطح مقطع دمبرگ نیز افزایش می یابد. با افزایش قطر ساقه، مقادیر نیرو و انرژی مورد نیاز برای کندن برگ افزایش یافت در حالی که شاهد کاهش مقدار انرژی بر واحد سطح بودیم . سرعت و جهت کشش تاثیر معنی داری در سطح 1% بر مقاومت کششی و انرژی در واحد سطح داشتند در حالی که مکان قرارگیری برگ تنها برای انرژی معنی دار شد . نتایج آزمون دانکن نشان داد که میانگین نیرو برای کشش مثبت و منفی بترتیب 13/21 و 2/22 نیوتن بود.

دانستن خواص مکانیکی ساقه گل برای طراحی سیستم های اتوماتیک فراوری گل شاخه بریده ضروری است . برای تعیین نیروی لهیدگی، انرژی لهیدگی، مدول الاستیک و مقدار تغییر شکل مجاز ساقه در فرایند انتقال و فراوری گل، ساقه گل رز بین دو صفحه موازی بارگذاری شد. آزمایشات در سه سطح سرعت (10، 100 و 200 میلی متر بر دقیقه ) ، دو ناحیه از ساقه (بالای ساقه نزدیک به گل و پایین ساقه نزدیک به ریشه ) و اقطار مختلف ساقه (میلی متر ) انجام شد .نتایج حاکی از آن بود که کلیه پارامترهایی که در بالا اشاره شد، تاثیر معنی داری در خواص مکانیکی اندازه - گیری شده داشت (0،01= p) مقادیر نیرو و انرژی لهیدگی برای نمونه ها در محدوده 35 ، 47 تا 15 ، 113 نیوتن و 54 ، 29 تا 57 ، 104 میلیژول بود. مقدار مدول الاستیسیته برای نمونه های مختلف از 05 ، 30 تا 134،5 مگا پاسکال تعیین شد . نمونه های ناحیه پایین بطورمعنی داری دارای نیرو، انرژی لهیدگی و مدول الاستیسیته بیشتری نسبت به نمونه های ناحیه بالا بودند . با افزایش سرعت بارگذاری از 10 تا 200 میلیمتر بر دقیقه، مقدار میانگین نیروی لهیدگی و انرژی بر واحد سطح به ترتیب از 84,5 به 62,4 نیوتن و از 56,1 به 42,3 میلیژول بر میلی متر مربع برای گروه پایین و از 73,1 به 66,8 نیوتن و از 33,7 به 20,8 میلی ژول بر میلی متر مربع برای گروه بالا کاهش یافت.

ایجاد تنوع در رنگ گل های شاخه بریده از طریق دور گیری و جهش انجام گرفته است. اما برخی تولیدکنندگان و گل فروشان با رنگ کردن گل ها این کار را انجام می دهند. به منظور بررسی عمر ماندگاری و برخی صفات کیفی گل شاخه بریده رز سفید رقم اولانچ پس از فرایند رنگ پذیری توسط محلول های رنگی، از چند رنگ طبیعی و مصنوعی استفاده گردید. برای تهیه محلول های رنگی از پودر گیاهان قهوه، سماق، روناس و وسمه، پودر زعفران، رنگ خوراکی سبز، رنگ خوراکی آبی و رنگ خورا کی سبز + رنگ خوراکی آبی استفاده و از آب مقطر به عنوان شاهد استفاده شد. گل ها 36 ساعت درون محلول های رنگ قرار گرفتند. گل هایی که در محلول های حاوی سماق، قهوه، وسمه و روناس قرار داشتند، بعد از 12 ساعت، بدون رنگ گیری، پژمرده شدند؛ اما رنگ پذیری در گل هایی که در محلول های حاوی زعفران و رنگ خوراکی آبی، سبز و سبز + آبی قرار داشتند، انجام گرفت و گل ها شادابی مناسب را داشتند. پس از آن، گل ها در آب مقطر قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار انجام شد. صفات عمر گلجایی، کلروفیل، وزن تر، مواد جامد محلول و جذب آب مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد رنگ های خوراکی مصنوعی و زعفران، عمر گلجایی، کلروفیل، جذب آب و وزن تر گل را نسبت به شاهد کاهش دادند اما مواد جامد محلول را افزایش دادند.

این پژوهش با هدف افزایش عمر گل جایی گل بریده رز و با کاربرد اسانس های گیاهی اکالیپتوس و پونه هر کدام در دو غلظت 250 و 500 (میلی گرم بر لیتر) در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. گل های شاخه بریده پس از انتقال از گلخانه، به صورت مدت دار با محلول های یاد شده، تیمار و در همه تیمارها از ساکارز 4درصد استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین عمر گل جایی، با اسانس پونه در هر دو غلظت به کاررفته به مدت 9 روز ایجاد شد و کمترین درصد پژمردگی در اسانس پونه با غلظت 500 (میلی گرم بر لیتر) به دست آمد. در ضمن اسانس های نامبرده سبب کاهش بار میکروبی محلول های گل جایی نسبت به شاهد شدند.

این آزمایش به منظور تیمار محلولپاشی اسید جیبرلیک (5/0، 1 و 5/1 میلی مولار) و کلرید کلسیم (5، 10 و 15 میلی مولار) به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر به همراه ساکارز (0 و 2 درصد) و 8-هیدروکسی کوئینولین سولفات در غلظت 250 میلی گرم در لیتر بر روی عمر گلجایی گل‌های بریده رزرقم Black Magic در آزمایشگاه فیزیولوژی پس از برداشت گروه علوم باغبانی دانشگاه تبریز، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. گل‌های شاخه بریده در دمای 2±23 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 10±60 درصد و شدت نور 12 میکرومول در متر مربع در ثانیه (لامپ‌های فلورسنت سفید خنک) با 12 ساعت روشنایی تا پایان عمر گلجایی نگهداری شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان جذب محلول در تیمار 5/1 میلی مولار اسید جیبرلیک × 15 میلی مولار کلرید کلسیم مشاهده شد و در تیمار 1 میلی مولار اسید جیبرلیک × 15 میلی مولار کلرید کلسیم کمترین میزان آلودگی قارچی مشاهده شد. تیمار ترکیبی 5/1 میلی مولار اسید جیبرلیک با 5 میلی مولار کلریدکلسیم بیشترین اثر را در افزایش وزن تر نسبی شاخه داشت. همچنین بیشترین میزان شکوفایی گل در تیمار ترکیبی 5/1 میلی مولار اسید جیبرلیک با 10 میلی مولار کلریدکلسیم مشاهده شد. بیشترین شاخص فلورسنس کلروفیل در اثر متقابل 5/0 میلی مولار اسید جیبرلیک با 15 میلی مولار کلرید کلسیم با میانگین 80 درصد بود. اما تیمارهای مورد استفاده روی شاخص کلرفیل برگ گل رز، نشت یونی، هدایت روزنه‌ای و محتوی نسبی آب گلبرگ اثری نداشتند. با توجه به اثرات مثبت اسید جیبرلیک و کلرید کلسیم بر عمر گلجایی، محلولپاشی این تیمارها با غلظت 5/1 میلی مولار اسید جیبرلیک و 10 میلی مولار کلرید کلسیم بر روی طول عمر گل رز رقم Black Magic قابل توصیه است.

این آزمایش به منظور بررسی تیمار سایه دهی (شدت نور کامل، سایه 25 ،50 و 65 درصد) و موقعیت شاخه (خمیده و ایستاده)، روی کیفیت گل های بریدنی و پارامترهای فتوسنتزی گل رقم آوالانژ انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده، در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی، در 4 تکرار با 2 نمونه در هر واحد آزمایشی اجرا شد. در طول آزمایش، صفات کیفی شامل زمان رویش جوانه پس از خمش شاخه، طول شاخه‌ی گلدهنده، قطر گل رز، قطر شاخه‌ی گلدهنده، وزن تر، وزن خشک، سطح برگ، سطح ویژه برگ، شاخص کلروفیل و پراسنج های فتوسنتزی شامل فتوسنتز، هدایت روزنه ای و تعرق مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمار سایه دهی باعث کاهش قطر شاخه، قطر گل، وزن تر و خشک شاخه و افزایش تعداد روز تا سبز شدن جوانه می شود. اگرچه تاثیر معنی داری روی طول شاخه گل رز و سطح برگ گل رز نداشت. با افزایش میزان سایه دهی سطح ویژه برگ افزایش یافت به صورتیکه در سایه 65 درصد بیشترین سطح ویژه برگ مشاهده شد. در این آزمایش هم چنین موقعیت شاخه بر برخی صفات تاثیر گذار بود. طول شاخه گلدهنده، قطر گل و وزن تر و خشک شاخه در موقعیت خمیده نسبت به ایستاده افزایش نشان داد. با این حال تفاوتی در زمان سبز شدن جوانه و قطر شاخه بین هر دو موقعیت شاخه مشاهده نشد. در این آزمایش تیمار سایه دهی تاثیر معنی داری بر پراسنج های فتوسنتزی داشت به صورتیکه با افزایش سایه دهی میزان پراسنج های فتوسنتزی و هم چنین شاخص کلروفیل کاهش نشان دادند. بیشترین میزان فتوسنتز در گیاهان شاهد و کمترین میزان آن در سایه 65 درصد مشاهده شد. اندازه گیری پراسنج های فتوسنتزی و شاخص کلروفیل در لایه های مختلف تاج پوشه نشان داد که میزان کلروفیل و پراسنج های فتوسنتزی با افزایش عمق تاج پوشه افزایش یافته و از یک الگوی مشخص پیروی می کند. هم چنین نتایج این آزمایش نشان می دهد که تفاوتی در فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای و شاخص کلروفیل بین موقعیت ایستاده و خمیده وجود ندارد.

گل رز (Rosa hybrid, L.) در صنعت گل کاری ایران از جایگاه خاصی برخوردار است. از دیر باز، تغذیه در کشت هیدروپونیک، یکی از مهمترین فاکتور‏های محدود کننده در رشد و نمو بسیاری از محصولات در دنیا بوده است. این آزمایش به منظور بررسی مقادیر مختلف کود شیمیایی مخصوص گل‏های شاخه بریده و نیترات کلسیم بر ویژگی‏های کمی و کیفی گل رز هیبرید رقم (های مجیک) در شرایط کشت بدون خاک انجام شد. این پژوهش در مهرماه سال 1390 در گلخانه دانشگاه شهرکرد صورت پذیرفت. گیاهان با کود شیمیایی هیدروفلکس‏اف در سطوح (500، 900 و 1300) میلی‏گرم در لیتر و نیترات کلسیم در سطوح (500، 700، 900 و 1100) میلی‏گرم در لیتر تغذیه شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. فاکتور‏‏‏های مورد ارزیابی شامل طول شاخه، قطر شاخه، وزن‏ تر و خشک شاخه، وزن ‏ترشاخه گل بریده، قطر غنچه، زمان گل‏دهی، تعداد شاخه گل بریده، عمر گلجایی، میزان کلروفیل کل، درصد کلسیم، ازت و منیزیم بودند. نتایج نشان داد که غلظت‏های هیدروفلکس‏اف نسبت به شاهد باعث افزایش معنی‏داری در قطر شاخه، وزن‏تر و خشک شاخه، وزن‏ تر شاخه گل بریده، تعداد شاخه گل بریده، زمان گل‏دهی، عمرگلجایی، درصد کلسیم و منیزیم گردید. همچنین تیمار نیترات کلسیم باعث افزایش فاکتور‏های طول شاخه، قطر شاخه، وزن ‏تر و خشک شاخه، وزن‏ تر شاخه گل بریده، قطر غنچه، تعداد شاخه گل بریده، عمر گلجایی و درصد کلسیم شد، و درصد منیزیم را کاهش داد. اثر متقابل تیمارها نیز باعث افزایش معنی‏دار میزان کلروفیل کل گردید. همچنین اثر متقابل هر دو تیمار بر روی درصد ازت معنی‏دار نشد. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که هر دو تیمار موجب بهبود اکثر شاخص‏های رشد شدند.